So var tað endiliga avgjørt. Havi saman við nógvum fleiri, uml. 6500 øðrum havnafólkum, bíðja í spenningi eftir hesari avgerðini. Tey fara ikki at seta ein yvirvaksnan breyðristara, (ella eitt nýtt Ebenezer), upp á Tinghúsvøllinum, - ikki fyribils í hvussu so er..........
Gomlu Tinghúsini eru bjargaði fyri fyrst. Tað skuldi eitast, at tey onki søguligt virði høvdu, tí tey ikki er nóg gomul, og tí tey eru broytt so nógvar ferðir, at lítið og onki av upprunaligu húsunum er eftir. Er hatta definitiónin uppá, hvat er søguligt ella ikki, ja, so eru tað ikki nógvir bygningar í Føroyum, sum hava søguligt virði. Tey húsini, sum ikki eru umbygd og uppábygd upptil fleiri ferðir munnu næstan kunna teljast á fingrunum. Tí føroysk hús broytast allatíðina, eftir tørvi ella eftir móta, og tí at veðurlagið nú einaferð fer illa við bygningum her úti í Norðuratlantshavi.
Er hetta definitiónin, so skilji eg betur, at man her í Havn gongur beint ímóti rákinum, sum seinastu nógvu ártíggjuni hevur verið í øllum stórum býum, nevniliga at royna at varðveita so nógv sum møguligt av elstu býarpørtunum og øllum gomlum býarmyndum, sum geva býnum karakter, og í staðin at byggja teir nýggjari bygningarnar longri burturi frá miðbýunum. Bara tey seinastu 10-15 árini er ein hópur av gomlum húsum horvin í miðbýarmyndini, Hans Joensen, Gamla Thomas Dam, tey bæði, sum stóðu har nýggi Sparikassin nú er, Radiohandilin (alt í lagið, hann brendi...), og so seint sum nú fyri einum ári síðani, bæði tey húsini í Tórsgøtu, sum stóðu har parkeringsplássið hjá Mariu Poulsen nú er, og tey stóru uppi yvir Grasagarði, har enn bara eitt ilt av eini illagjørdari grasplenu er.
Men kanska ber tað til at definera søguligt virði á ein annan hátt, á tann hátt, at hvørt hús hevur sína søgu, eina søgu sum avgjørt ikki er uttan týdning. Hendan søgan er um tey menniskjuni, sum hava bygt húsini, og tey, sum gjøgnum tíðirnar hava búð ella arbeitt í teimum, og sum onkursvegna øll hava sett sín dám á tey. Hvør fer at minnast hesar søgurnar, tá húsini verða javnaði við jørðina?
Og tað er ikki liðugt enn. Tinghúsini eru fyribils bjargaði, men ikki nógvar dagar aftaná, at hesi góðu tíðindini komu, varð sagt, at nú fer eisini Kunningarstovan, alias Notre Dame, alias SHJ, eisini í søguna. Eini vøkur, hugnalig gomul hús, sum saman við Kondittarínum líkust øllum hinum húsunum, sum fyri 50 árum síðani stóðu í allari Gongugøtuni. Ja, so øgiliga pen hava tey kanska kortini ikki verið hesi seinastu árini, men tað er bara tí, at tey hava fingið loyvi at standa óhildin so leingi. Tað ber eisini til at taka hús spakuliga niður við onki at gera við tey……..
Og so er tað, at eg ikki kann lata vera at spyrja hví? Hví er tað, at tey kenna seg noydd at taka hesar gomlu bygningarnar burtur? Hví taka bygningar burtur sum eru lættir, sum líkjast húsunum, sum altíð hava verið bygd her, sum onkursvegna eru partur av samleika okkara, og í staðni byggja tungar, ópersónligar, oftast ljótar kubbar úr betongi og glasi? Skammast tey? Halda tey, at tað er neyðugt at skræða tað gamla burtur fyri at vísa, at vit fylgja við tíðini?
Ein av grannahøvuðstøðum okkara, nevniliga Reykjavík, hevur ongar av gomlu bygningum sínum eftir, og hvørja ferð tú tosar við íslendingar í Havn, so siga teir, næstan við tárum í eygunum, at vit eru heppin, at vit hava varðveitt so mikið av eldru bygningum okkara. Men við tí ferðini tað gongur at skræða burtur, verður kanska ein dagur, har vit fara at siga tað sama, tá vit ferðast í gomlu býarpørtunum runt í verðini……..
Gomlu Tinghúsini eru bjargaði fyri fyrst. Tað skuldi eitast, at tey onki søguligt virði høvdu, tí tey ikki er nóg gomul, og tí tey eru broytt so nógvar ferðir, at lítið og onki av upprunaligu húsunum er eftir. Er hatta definitiónin uppá, hvat er søguligt ella ikki, ja, so eru tað ikki nógvir bygningar í Føroyum, sum hava søguligt virði. Tey húsini, sum ikki eru umbygd og uppábygd upptil fleiri ferðir munnu næstan kunna teljast á fingrunum. Tí føroysk hús broytast allatíðina, eftir tørvi ella eftir móta, og tí at veðurlagið nú einaferð fer illa við bygningum her úti í Norðuratlantshavi.
Er hetta definitiónin, so skilji eg betur, at man her í Havn gongur beint ímóti rákinum, sum seinastu nógvu ártíggjuni hevur verið í øllum stórum býum, nevniliga at royna at varðveita so nógv sum møguligt av elstu býarpørtunum og øllum gomlum býarmyndum, sum geva býnum karakter, og í staðin at byggja teir nýggjari bygningarnar longri burturi frá miðbýunum. Bara tey seinastu 10-15 árini er ein hópur av gomlum húsum horvin í miðbýarmyndini, Hans Joensen, Gamla Thomas Dam, tey bæði, sum stóðu har nýggi Sparikassin nú er, Radiohandilin (alt í lagið, hann brendi...), og so seint sum nú fyri einum ári síðani, bæði tey húsini í Tórsgøtu, sum stóðu har parkeringsplássið hjá Mariu Poulsen nú er, og tey stóru uppi yvir Grasagarði, har enn bara eitt ilt av eini illagjørdari grasplenu er.
Men kanska ber tað til at definera søguligt virði á ein annan hátt, á tann hátt, at hvørt hús hevur sína søgu, eina søgu sum avgjørt ikki er uttan týdning. Hendan søgan er um tey menniskjuni, sum hava bygt húsini, og tey, sum gjøgnum tíðirnar hava búð ella arbeitt í teimum, og sum onkursvegna øll hava sett sín dám á tey. Hvør fer at minnast hesar søgurnar, tá húsini verða javnaði við jørðina?
Og tað er ikki liðugt enn. Tinghúsini eru fyribils bjargaði, men ikki nógvar dagar aftaná, at hesi góðu tíðindini komu, varð sagt, at nú fer eisini Kunningarstovan, alias Notre Dame, alias SHJ, eisini í søguna. Eini vøkur, hugnalig gomul hús, sum saman við Kondittarínum líkust øllum hinum húsunum, sum fyri 50 árum síðani stóðu í allari Gongugøtuni. Ja, so øgiliga pen hava tey kanska kortini ikki verið hesi seinastu árini, men tað er bara tí, at tey hava fingið loyvi at standa óhildin so leingi. Tað ber eisini til at taka hús spakuliga niður við onki at gera við tey……..
Og so er tað, at eg ikki kann lata vera at spyrja hví? Hví er tað, at tey kenna seg noydd at taka hesar gomlu bygningarnar burtur? Hví taka bygningar burtur sum eru lættir, sum líkjast húsunum, sum altíð hava verið bygd her, sum onkursvegna eru partur av samleika okkara, og í staðni byggja tungar, ópersónligar, oftast ljótar kubbar úr betongi og glasi? Skammast tey? Halda tey, at tað er neyðugt at skræða tað gamla burtur fyri at vísa, at vit fylgja við tíðini?
Ein av grannahøvuðstøðum okkara, nevniliga Reykjavík, hevur ongar av gomlu bygningum sínum eftir, og hvørja ferð tú tosar við íslendingar í Havn, so siga teir, næstan við tárum í eygunum, at vit eru heppin, at vit hava varðveitt so mikið av eldru bygningum okkara. Men við tí ferðini tað gongur at skræða burtur, verður kanska ein dagur, har vit fara at siga tað sama, tá vit ferðast í gomlu býarpørtunum runt í verðini……..
No comments:
Post a Comment