Monday, January 17, 2000

Eg meini tað: WH 100

Seinasta vikuskiftið stóð - fyri nú at nýta egnu orð hansara - í Williamsa tekni. Hóast vit ikki dugdu at virða flogvitið nóg nógv, meðan hann enn var millum okkum deyðiligu, duga vit kortini at virða hann nú, hann er vorðin ódeyðiligur.
Misskil meg nú rætt, nógv hava virt stjørnuskaldið, meðan tíð enn var, men tað munnu vera fleiri enn eg, sum fingu at vita í skúlanum, at William Heinesen las man ikki í føroyskum, tí tað var ikki føroyskt; við tí úrslitið, at man kom gjøgnum 12 ára skúlagongd uttan at hava lisið William um ikki av eintingum.
Men tað var ikki beinleiðis William, eg vildi tosa um, tað vil eg
ylata til tey um, sum vita meira enn eg, men nakað eg kom at hugsa um eftir hetta vikuskiftið, tá øll so óført róstu øllum, ið gjørt var burturúr hátíðarhaldinum.
Sjálvandi, hesaferð man tað hava verið av røttum at róst varð, men kortini løgið. Her í landinum har vit vanliga bara kunnu semjast um at vera ósamd, hví eru øll so samd? Ella vóru bara tey samdu spurd? Ella tordi ongin annað?
Kanska liggur sannleikin í mest tí seinna. Ongin torir alment at siga, at hann/hon ikki dámar nakað, sum øll onnur dáma. Dømi um hetta vikuskiftið er helst illa valt, men tað er kortini nakað sum er vanliga galdandi, tá tað snýr seg um at siga sína hugsan um nakað, sum er aktuelt. Landið er so pinkaevarska lítið, at tú veitst, at tú um ein tíma ella tveir kanst koma til at renna teg beint á tann persónin, sum tú júst hevur givið eitt lemjandi skoðsmál. Tí er best at skansa seg aftanfyri, “jú hat
yta var fínt”, “mær dámdi væl”, “frálíkt” “Gott!” og slík lítið og onkisigandi orð. So kunnu vit eisini dagin eftir hygga listarfólkið í eyguni og heilsa góðandag á gøtuni. Fyri tann, sum hevur lagt lív og sál í eitt skapanarverk, er tað sjálvandi hugaligt ikki at verða hálshøgdur, men munnu nógv ikki kortini sita eftir við einum mjølvutum smakki í munninum og hugsa: “guviti hvussu illa ella væl hasin veruliga dámdi tað, eg gjørdi”, ella “guviti hvat hann yvirhøvur fekk við av tí?”
Men alt í lagið, stakk man mær uttan ávaring eina mikrofon upp í nøsina, so hevði eg eisini sagt: “Ja, hatta er fínt. Mær dámdar frálíka væl!”, og lati mína innastu hugsan verði mína innastu hugsan, um hon var góð ella ring........
Har størri rásarúm er, kunnu ummælarar verða í leiklutið sínum sum bara ummælarar, siga sína hugsan uttan at stúra fyri hvørki at finnast at ella rósa, bert greina listave
xrið eftir førimuni, og seinni vera dømdur bara eftir síni stóru (ella manglandi vitan) um umtalaða evni. Í Føroyum ber hetta heilt einfalt ikki til, hvussu fegin enn vit vildu tað, tí tað menniskja, sum skapað hevur verkið, er okkum altíð nær onkursvegna, um ikki beinleiðis í skilskapi, so altíð í tíð og stað. Tí vil greining okkara altíð onkursvegna verða litað av persónligu vitan okkara um tað menniskja. Tú noyðist at vanda tær meingingarnar, - tú skalt vanda tær um meinginarnar, tí eitt ummælið verður her altíð tikið sum persónlig atfinning og ikki bara faklig atfinning, og eitt listafólk er ikki minni nærtikið enn vanlig fólk, helst tvørturímóti, tí tað útstillar alment sítt innasta í listini.
Ein atfinningarsom umtala er ikki bara ring, tað veldst um hvussu grundgivið verður fyri tí, um ummælarin er sakligur; men sjálvandi, er atfinningarsemi lemjandi bara fyri at vera
lemjandi, ella enn verri: háandi, so hjálpir tað ikki tí skapandi mennskjanum yvirhøvur. Soleiðis er ein bara positiv umtala heldur ikki til aðra hjálp, enn til kanska at stuðla, men tað kann líkasum eisini verða neyðugt av og á. Kanska hevði tað verið klókari at bara ummælt nakað, har tú bæði hevur nakað gott siga og nakað at finnast at, - tað hevði kanska verið tað besta princippið at gingið eftir her í okkara lítlu verð? Hví særa fólk óneyðuga, ella skamrósa teimum?
Forlagið Fannir hevur akkurát givið út bók, har Stjørnuskaldið undir Varða júst ummælir samtíðarlistafólkum sínum við einum hjartalagið, ið allarhelst man hava hjálpt nógvum ungum listafólkum áleiðis. Hetta er kanska tann besta lærubók nakar ummælari kann fáa........

No comments: